گفت‌وگو با منتقد جشنواره تئاتر استان زنجان
علی آقاجانلو : حضور پر شور جوانان ویژگی‌دوره سی و پنجم تئاتر استان زنجان بود
علی آقاجانلو از نویسندگان و کارگردانان استان زنجان است که در این جشنواره به عنوان منتقد مسئولیت نقد و بررسی آثار اجرا شده را بر عهده داشت.
به گزارش خبرنگار ایران تئاتر از زنجان، سی و پنجمین جشنواره تئاتر استان زنجان از ۲۲ لغایت ۲۵ آبان ماه برگزار شد.
به این بهانه گفتگویی با علی آقاجانلو منتقد سی و پنجمین جشنواره تئاتر استان زنجان انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
سی و پنجمین جشنواره تئاتر استان زنجان را چگونه دیدید؟
سی و پنجمین جشنواره تئاتر استان زنجان همانند سنوات گذشته با شرکت گروه‌های نمایشی استان برگزار شد آن چیزی که در این جشنواره به چشم آمد حضور نمایش‌های خیابانی در این جشنواره بود، مقرر شده در جشنواره‌های استانی نمایش‌های خیابانی هم به رقابت با همدیگر بپردازند ولی شاخصه‌ی اصلی جشنواره استانی مثل سال‌های گذشته حضور پرشور اشتیاق جوانان و تولید آثار متنوع از طریق این عزیزان بود و موضوع دیگری که نظر من را جلب کرد این نکته بود که با توجه به همه نقصان‌هایی که در حال حاضر در مورد مسائل مالی و اقتصادی وجود دارد نظم برگزاری و تلاشی که دوستان عزیز دبیرخانه جشنواره داشتند در رابطه با برنامه‌ریزی و سعی در اجرای منظم برنامه‌ها و هماهنگی‌های صورت گرفته چه از بعد نرم افزاری و چه از بعد سخت افزاری خوب بود و باید خاطر نشان کرد مهمترین موضوع و شاید دغدغه‌ای که به مانند سال‌های اخیر قابل لمس بود نیاز مبرم هنرهای نمایشی علی‌الخصوص تئاتر استانی به حمایت‌های مالی و هزینه‌های تولید و اجرایی برای رسیدن به نقطه قابل قبول و مطلوب است اگر جشنواره‌ی استانی تئاتر را ویترین یک سال فعالیت نمایشی استان فرض کنیم این ویترین از نظر امکانات و حمایت‌های مالی ضعیف و نگران کننده است و نگرانی دیگر در برگزاری جشنواره امسال عدم حضور گروه‌های نمایشی اکثر شهرستان‌های استان در این جشنواره به عنوان یک کمیت منفی در مشارکت گروه‌های نمایشی قابل اشاره است چنانچه فقط گروه‌هایی نمایشی شهرستان‌های زنجان، خرمدره و ابهر در این جشنواره شرکت داشتند آن هم با ۵ گروه و متاسفانه از سایر گروه‌های پروانه دار استان نمایشی به روی صحنه نیامد که یکی از دلایل عدم ارتیاط دفتری و تشکیلاتی و برنامه ریزی انجمن هنرهای نمایشی مرکز استان با دفاتر سایر شهرستان‌هاست هرچند خود انجمن نمایش زنجان نیز با کمال تاسف مدت‌هاست فعالیت دفتری و اداری ندارد. هرچقدر گستره‌ی گروه‌های نمایشی و شهرستان‌های استان کمیت بیشتری داشتند به واسطه همان روی کیفیت آثار و کیفیت خود جشنواره تأثیر مثبت خواهد داشت.
نقاط قوت و ضعف آثار آین جشنواره چیست؟
آثاری که در جشنواره سی و پنجم در دو بخش خیابانی و صحنه‌ای به اجرا در آمدند هر چند در بعد حضور پر شور هنرمندان جوان قابل ستایش هستند ولی شاهد ضعفهای عدیده‌ای در آثار به اجرا در امده در دو بخش هستیم مهمترین آنها عدم وجود تحلیل و نگرش تجربی و رسیدن به ماهیت و جوهره متون نمایشی و به کار گیری این تحلیل مناسب در تولید نمایشی در خور توجه و ارائه آن به مخاطب و تماشاگران به عنوان سرمایه اصلی هنر نمایش تعجیل در تولید و تمرینات کم و به طبع آن کارگردانی ضعیف و بازی‌های خام و طراحی‌های پیش پا افتاده در تمام عناصر صحنه‌ای و هنری در بخش خیابانی اکثریت نمایش‌های ارائه شده چه از بعد موضوع و چه ساختار ایده و طرح قابلیت اجرای خیابانی و میدانی ندارند و متاسفانه از لحاظ ساختار و تکنیک و طراحی ما نمایش خیابانی نداشتیم فقط بخش خیابانی داشتیم در بخش نمایش‌های صحنه‌ای هر چند حضور متون اورجینال با نویسندگی خود هنرمندان حاضر در جشنواره نویدبخش بود ولی در بعد خلق و نگارش متون نمایشی با ذائقه و نیاز مخاطب تئاتر و ساختار تجربه‌گرای جشنواره‌های تئاتر استانی فاصله و مسیری طولانی در پیش داریم.
به نظر شما تحلیل متن مناسب چه تاثیری میتواند در تولید یک اثر نمایشی داشته باشد؟
مهمترین موضوع و بخشی که در تولید یک اثر نمایشی باید از طریق کارگردان و گروه نمایشی مد نظر قرار گیرد نگارش و انتخاب متن مناسب و اثر بخش به فراخور نیاز مخاطب و شرایط اجتماعی و زمانی و مکانی و حتی دیدگاه انتقادی ست و اصلی‌ترین خط و حلقه واصل در مراحل تمرین و اجرای دقیق یک متن نمایشی تحلیل دقیق از آن متن و نمایشنامه است کارگردان به طبع انتخاب متن بر اساس نگرش و سلیقه‌ی خود وظیفه دارد گروه و عوامل هنری علی‌الخصوص بازیگران را با سمت و سوی فکری خود و دلایل انتخاب متن و مهمتر تاویل متن به منظور رسیدن به مغز و جوهره اثر همراه و هماهنگ کند با فقدان این عنصر نه تنها گروه و اجرای تولید شده فاقد ساختار داستانی موازی با تفکر اجرایی خواهد بود بلکه تماشاگر و نمایش به اجرا در آمده با هم بیگانه خواهند بود و بخاطر همین تماشاگر با نمایش ارتباط برقرار نخواهد کرد.
لطفا برای مخاطبان ما بفرمایید نقد اثر نمایشی چه فرقی با تحلیل آن دارد؟
در مورد تفاوت نقد و تحلیل باید توجه کنیم که این دو در راستای هم حرکت میکنند و به نوعی نقد و تحلیل اگر در یک خط نسبت بهم هم راستا باشند در یک نقطه به هم می‌رسند و آن جوهره و عیار یک اثر میباشد اگر هدف از تحلیل شناخت سمت و سوی خلق یک اثر هنری در راستای تفکر و داستان یک متن قلمداد شود نقد سنجش و عیار کردن این هم راستایی در خلق یک اثر باشد، تحلیل آغاز و شکل گیری زمینه‌های خلق اثری زیباشناسانه با توجه به بستر کلامی و تصویری است و نقد سنجش و وزن کردن کیفیت و کمیت نهایی یک اثر هنری با شناخت تحلیل و کالبد شکافی آن اثر هنری‌ست.
برای تاثیر بیشتر جلسات نقد و بررسی روی بهتر شدن آثار، چه راه‌کارهایی پیشنهاد می‌دهید؟
برای تاثیرپذیری جلسات نقد و بررسی باید به دلایل و اهمیت نقد یک اثر توجه شود. نقد در آثار هنری علی‌الخصوص هنرهای نمایشی عنصر و ابزاری‌ست برای رسیدن به اصالت و عیار یک اثر و مهمتر توجه به تنوع دیدگاه و مواجهه‌ی چند وجهی مخاطب با یک اثر هنری مانند نمایش و تئاتر به خاطر همین خود هنرمندان مخصوصا هنرمندان جوان در آغاز راه باید درک کنند و بپذیرند که شناخت و برداشت مخاطب عادی و مخاطب حرفه‌ای آثارشان چقدر میتواند در پیشبرد کمی و کیفی آثار تأثیر داشته باشد و این که در مواجهه مخاطب با اثر هنری خود خالق اثر هنری کجا ایستاده است نقد و بررسی یک اثر در واقع ارج نهادن و ارزش گزاری آن اثر توسط منتقد و مخاطب است
سخن آخر؟
بهترین سخن در پایان پرداختن به سخن آغازین است ارزش و اهمیت هنر نمایش و تئاتر در جوامع بشری در عصر حاضر است هنری چنان فاخر و ارزشمند که میتواند عیار فرهنگی، اجتماعی و تاریخی و تمدنی یک جامعه و کشور را فقط با دیدن تئاتر در آن جامعه سنجید. جشنواره تئاتر استانی نیازمند توجه و دلسوزی و حراست متولیان فرهنگی و سیاسی و هنرمندان می باشد مخصوصا در زنجان که متاسفانه این هنر بخاطر غفلتهای صورت گرفته هم مخاطب خود را و هم جایگاه خود را از دست داده است.
تئاتر زنجان نه سالنی مناسب برای تماشا دارد و نه تماشاگری دارد که در دسترسش باشد. یک پیشنهاد دارم و آن هم برگرداندن سالن آمفی تئاتر کتابخانه سهروردی به هنرمندان هنر نمایش است البته این مهم نیازمند دلسوزی و جسارت مدیران است.
